Noże do gładzi. Jak wybrać?

Wraz ze wzrostem popularności metody nakładania mas szpachlowych wałkiem szybko rośnie również popularność tak zwanych noży do gładzi lub inaczej szpachli powierzchniowych. Czasami nazywanych też kosą a przez niektórych nawet piórem i lizakiem. Jeżeli jeszcze nie miałeś okazji nimi pracować tutaj przekonasz się dlaczego warto, a jeżeli już takie posiadasz, przekonasz się czy warto się “przesiadać” na inny model.

Nóż do gładzi. Czym się różni od tradycyjnej pacy i co powoduje, że wielu już nie uznaje wykonania gładzi packą za profesjonalne? Przede wszystkim jest to ergonomiczny kształt, który pozwala złapać blachę pod bardzo małym kątem nachylenia względem ściany i utrzymać ją z równomierną siłą na całej długości. Na tak wygodny uchwyt przy takiej szerokości nie pozwala ani tradycyjna paca, ani szpachla tynkarska z pojedynczym uchwytem potocznie zwana piórem.

Druga kluczowa cecha noży do gładzi jest to grubość blachy, zazwyczaj 0,3 mm. Jest to znacznie cieńsza blacha niż w przypadku pac lub szpachli tynkarskich, które zazwyczaj charakteryzują się grubością 0,5 mm. Może wydawać się, że to nie duża różnica, ale dzięki temu blacha noży do gładzi znacznie bardziej poddaje się ugięcią i pozwala na dużo bardziej delikatne wygładzanie, co ułatwia równomierne zaciągnięcie całej powierzchni. Jednocześnie blacha ma delikatnie ścięte narożniki na obu końcach aby sam kant nie rysował powierzchni.

Na polskim rynku szeroko dostępne są de facto 3 różne modele noży do gładzi oferowane przez kilka różnych marek narzędzi.

Pierwszy model posiada plastikowy uchwyt i charakteryzuje się nie dużym ciężarem. Bardzo charakterystyczna kształt uchwytu, często jest odbierany pozytywnie przez osoby, które mają małe dłonie. Mimo zastosowanego materiału jakim jest plastik jakość wykonania jest bardzo wysoka. Wadą tego modelu jest na pewno brak możliwości wymiany ostrza (uszkodzenie blachy skutkuje koniecznością wymiany całego narzędzia) oraz wysoka cena.

Drugi model wykonany jest z aluminium, natomiast stalowe ostrze ma możliwość wymiany na nowe i nie ma problemu z dostępnością części zamiennych w sklepach internetowych. Aluminiowy uchwyt wykonany jest z dużą precyzją, a w nowszych wersjach tego modelu plastikowe dekielki na końcach można z łatwością wyjąć, żeby woda nie zalegała przy myciu narzędzia. Niewątpliwie zaletą tego modelu jest wymienne ostrze i dobra cena.

Trzeci natomiast system dostępny wyłącznie pod marką Kubala posiada plastikowy uchwyt i możliwość wymiany ostrza. W odróżnieniu od dwóch poprzednich modeli posiada duże wgłębienie z przodu uchwytu co skutkuje innym komfortem trzymania, warto spróbować. Plastik jako materiał wykonania uchwytu skutkuje również mniejszą wagą. System wymiany ostrza jest wyjątkowo intuicyjny i łatwy w obsłudze, co więcej jest tak zrobiony, że zabrudzenia i zużycie narzędzia nie wpływają na łatwość i szybkość wymiany.

Poniżej tabela z porównaniem długości, wagi i cen modeli różnych marek. Nie dostrzegliśmy istotnych różnic użytkowych i jakościowych pomiędzy różnymi markami w obrębie tego samego modelu, choć niewątpliwie są różnice w wyglądzie, jeśli chodzi o kolorystykę. Podane ceny z listopada 2020 roku.

Na rynku dostępne są długości noży o bardzo szerokim zakresie bo od 10 cm do 150 cm. Oczywiście mało kto może sobie pozwolić na zakup wszystkich rozmiarów narzędzia od razu, a i nie koniecznie wszystkie okażą się każdemu praktyczne. Dwie najbardziej podstawowe długości noża to 60 i 80 cm. Jeżeli wybierać tylko jeden to któryś z tych. Krótsze niż 60 są za małe, do wykonywania regularnie gładzi na skalę całych pomieszczeń i mieszkań. Z kolej noże 100 cm i dłuższe trudno jest utrzymać równomiernie na całej długości i nie sprawdzą się na choć trochę nie równych tynkach, bo nie będą przylegać do ściany na całej długości. 

Noże 45 cm i krótsze są bardzo dobrym uzupełnieniem zestawu do pracy we wszystkich narożnikach, zakamarkach, przy kaloryferach i skosach, wszędzie tam gdzie dłuższe narzędzie się nie zmieści. De facto noże krótsze niż 30 cm spełnią tą samą funkcję co tradycyjne pace i szpachelki tylko z innym, dla wielu bardziej wygodnym uchwytem.

Z kolei noże 100 cm i dłuższe sprawdzą się przy wykonywaniu dużych powierzchni, zwłaszcza na precyzyjnie wykonanych tynkach lub szpachlowaniu Q-4 dużej ilości suchej zabudowy. Krótko mówiąc wszędzie tam gdzie mamy dużą powierzchnię i równą płaszczyznę. W wielu mieszkaniach, na przykład ze skosami może okazać się, że na większości ścian nawet nie będziemy w stanie skorzystać z noży o takiej długości, bo kształt ścian przy skosach na to nie pozwala. Nie mniej jednak jeśli ktoś już posiada krótsze noże i doszedł do wprawy w pracy takowymi, to chociaż jeden o większej długości też warto mieć.

Część oferowanych modeli posiada wymienne ostrza, co jest nie lada zaletą biorąc pod uwagę relatywnie wysoką cenę narzędzi. Same ostrza też nie są tanie i trzeba kupić dedykowane przez producenta, ale jednak nowe ostrze jest znacznie tańsze niż nowe narzędzie. Warto zwrócić uwagę, że mówimy tu o wykonywaniu gładzi, więc jakiekolwiek wygięcie czy uszczerbienie de facto dyskwalifikuje narzędzie. Nie jesteśmy w stanie już wyprostować i naprawić tak by ostrze było idealnie równe jak fabrycznie cięta blacha.

Bardzo indywidualną cechą jest wygoda uchwytu narzędzia. Dostępne na rynku są modele o trzech różnych uchwytach, znacznie różniące się od siebie kształtem oraz wielkością. Warto choć na chwilę, załapać każde z nich by wyczuć czy pasują do wielkości dłoni i indywidualnego naturalnego sposobu pracy.

Na jakie cechy narzędzia warto zwrócić uwagę wybierając noże do gładzi? Przede wszystkim materiał z jakiego jest wykonany. Na rynku mamy dostępne noże wykonane z plastiku i aluminium. Aluminiowe są bardziej sztywne i odporne na uderzenia i upadki oraz trwałe, natomiast plastikowe są lżejsze. W jednych i drugich ostrza są jednak stalowe.

Drugą cechą związaną z materiałem jest waga narzędzia. Modele wykonane z plastiku są trochę lżejsze co dla wielu osób może być zaletą. Niewykluczone, że przy pracy przez kilka godzin w ciągu dnia nie jedna osoba odczuje różnice w zmęczeniu rąk. Z drugiej jednak strony są osoby, które mówią, że mają lepsze wyczucie prowadzenia szpachli kiedy lepiej czują wagę narzędzia.

Ciekawą alternatywą dla noży do gładzi są coraz bardziej popularne pace / rajberki z cienką blachą. Łączą one tradycyjny uchwyt pracy oraz charakterystyczną dla szpachli powierzchniowych blachę 0,3 mm. Dostępne są w długościach większych niż większość pac bo oprócz 30 często także 40 a nawet 50 cm. Choć nie zastąpią one w całości funkcji długich noży do gładzi dla wielu fanów tradycyjnej metody mogą być świetnym kompromisem i na pewno w niejednej sytuacji świetnie odnajdą swoje zastosowanie.