Gładź szpachlowa. Czym jest gładź i kiedy jest potrzebna?

Gładź szpachlowa to przedostatnia powłoka wykończeniowa ścian, zazwyczaj wewnątrz budynku. Jej funkcja to nadanie ścianom idealnie gładkiej powierzchni, która następnie jest malowana lub pokrywana tapetą. Wbrew nadziei wielu laików farba nie pokryje zadrapań, piasku ani dziurek na ścianie. Tak samo przez większość tapet (zwłaszcza fototapet) przebijają się wszelkie nierówności ścian. Nie wygładzone powierzchnie ścian w większości przypadków uznawane są za niewykończone i nieestetyczne, natomiast dobrej jakości gładzie są wyznacznikiem wysokich standardów wykończenia wnętrz.

Jednocześnie, naturalnie gładziami nazywane są wyroby budowlane przeznaczone do wykonywania gładzi czyli wygładzania ścian. Są to masy szpachlowe sprzedawane w formie gotowej lub sypkiej (do rozrobienia z wodą), które rozprowadza się na ścianie w warstwach 2-5 mm. Oczywiście oferta gładzi dostępnych na rynku jest bardzo szeroka i obejmuje produkty, które różnią się od siebie istotnymi cechami. Analogicznie dostępnych do wyboru jest kilka metod wykonywania gładzi, z których część jest przystępna amatorom, a część jest wybierana tylko przez wykonawców profesjonalnych i wymaga specjalistycznego sprzętu.

Najczęściej podłożem pod gładź są tynki, których główną funkcją jest ochrona konstrukcji oraz równanie ścian do prostej i płaskiej powierzchni. O ile prawidłowo wykonane tynki zapewniają, że ściana nie ma kształtu banana i na całej długości jest idealnie pionowa, to faktura większości tynków jest ziarnista, piaskowa i szorstka. Nawet jednowarstwowe tynki zacierane na mokro i wykończone tak zwanym mleczkiem gipsowym rzadko są tak gładkie, żeby w ogóle nie wymagały zastosowania gładzi, choć na pewno bardzo znacząco zmniejszają jej zużycie. Gładzić możemy wszystkie rodzaje tynków wewnętrznych, a więc zarówno wapienne, cementowe, gipsowe, polimerowe i inne.

Gotową gładź szpachlową możemy także stosować na wszystkie typowe podłoża  budowlane takie jak bloczki betonowe, beton, gazobeton, płyty g-k kiedy decydujemy się na standard wykończenia Q4 oraz płyty osb i inne drewnopochodne jak w przypadku okładzin konstrukcji szkieletowych.

Innymi podłożami pod gładź mogą być stare powłoki malarskie z farb emulsyjnych, ftalowych, olejnych i innych oraz powierzchnie ścian po zdjęciu tapet, które to wymagają wygładzenia, dla uzyskania najlepszego efektu przy ponownym malowaniu lub tapetowaniu.

Gładzie należy przede wszystkim podzielić na dwie grupy: gładzie sypkie oraz gładzie gotowe. W znakomitej większości przypadków zdecydowanie zalecamy zastosowanie gładzi gotowych. W wielu aspektach są wygodniejsze w pracy i zaoszczędzą sporo czasu.

Gładzie gotowe sprzedawane są w formie gotowej masy szpachlowej zazwyczaj w plastikowych wiadrach. Oparte są na spoiwie polimerowym, które wiąże i twardnieje poprzez wysychanie. Oznacza to, że warstwa gładzi nałożona na ścianę pozostanie miękka dopóki w całości nie wyschnie. Grube warstwy gotowych mas szpachlowych wysychają długo i pękają przy zbyt dużej grubości (powyżej 3-5 mm). Natomiast świetnie nadają się do bardzo cienkiego szpachlowania i w porównaniu do gładzi sypkich również są znacznie bardziej elastyczne i wygodniejsze w pracy.

Gładzie sypkie są sprzedawane w workach, w formie suchego proszku. Oparte są na spoiwach sypkich głównie gipsie, ewentualnie cemencie. Twardnieją zwykle 1,5 godziny po zmieszaniu z wodą, podczas chemicznego procesu wiązania. Pozwala to na nakładanie grubych warstw (powyżej 3mm). Natomiast z drugiej strony niosą ze sobą ryzyko, że gładź wyschnie przed upływem czasu wiązania (gips nie zdąży zareagować chemicznie z wodą). Może spowodować to, że gładź będzie bardzo miękka lub wręcz obsypie się ze ściany. Z tego powodu zastosowanie gładzi sypkich jest niekorzystne, jeśli chcemy nakładać bardzo cienką warstwę gładzi.

Mieszanina dyspersji polimerowej, wody wypełniaczy skalnych oraz dodatków poprawiających parametry gładzi oraz komfort pracy.

Mieszkanka gipsu naturalnego lub syntetycznego, mączek skalnych oraz różnych dodatków kontrolujących czas wiązania i poprawiających przyczepność i komfort pracy. Czasami zawiera sypkie polimery dla poprawienia elastyczności.

Mieszanka białego cementu i wypełniaczy skalnych oraz dodatków poprawiających przyczepność i komfort pracy.

Zazwyczaj gładzie wapienne dostępne na rynku to gładzie gipsowe zawierające dodatek wapna, które może powodować że gładź twardnieje z czasem po położeniu, nawet do miesiąca czasu.

Niezależnie od rodzaju stosowanej gładzi proces wykonywania prac przebiega według tego samego schematu z drobnymi różnicami. Najpierw przygotowanie podłoża. Następnie masa musi zostać w dwóch warstwach nałożona na ścianę i wyrównana za pomocą pacy, lub szpachli. Ostatnia warstwa gładzi jest szlifowana lub zacierania na mokro.

Na tym etapie trzeba zadbać o to, żeby podłoże na które będziemy nakładać gładź było odpowiednio czyste trwałe i nie za bardzo chłonne.

(lub w przypadku niektórych gładzi sypkich możliwe zacieranie na mokro, zanim gładź zwiąże do końca).

Po nałożeniu i zaciągnięciu na równo 2 lub 3 warstwy drobne nierówności powinny zostać zeszlifowane ręcznie lub przy użyciu szlifierki do gładzi zwanej żyrafą.

Gładź po zakończeniu szlifowania należy odpylić (np. odkurzyć) lub dokładnie zagruntować. Często wykorzystuje się do tego farbę gruntującą, która jednocześnie pokrywa ścianę pierwszą delikatną warstwą bieli.